Wat ons drijft
VISIE: Ieder kind heeft het recht om te weten dat zij de baas zijn over hun lichaam, kusjes en knuffels.
Wanneer iemand over die grens gaat, zoals bij seksueel misbruik, is het moeilijk voor kinderen om erover te praten. Kinderen snappen niet wat er gebeurt, ze zijn loyaal en voelen zich vaak schuldig. Als kinderen geen woorden hebben voor ervaringen, kunnen zij zich niet uiten of hulp zoeken.
Door met kinderen te praten over bloot, fijn en niet-fijn aanraken, leuke en niet-leuke geheimen, geven we kinderen tools om woorden te geven aan ervaringen, wensen en grenzen. Kinderen leren dat het niet hun schuld is als iemand tegen hun wil aan ze zit en waar zij terecht kunnen voor hulp.
Missie:
Om seksueel misbruik te helpen voorkomen en stoppen, trainen we leerkrachten en informeren we ouders over gezond en grensoverschrijdend seksueel gedrag. Samen met hen leren we kinderen grenzen herkennen en bespreken we welke gevoelens hierbij horen. We leren kinderen waar en hoe ze hulp moeten vragen, als ze horen over misbruik of als ze het zelf ervaren en dat het nooit hun schuld is!
Door een integrale aanpak van theater, educatie, training en samenwerking rondom opvoeding, sociale- en seksuele ontwikkeling en veiligheid helpen we kinderen, leerkrachten en ouders, om te bouwen aan een preventiekader op school, dat wordt verbonden met de bestaande schoolaanpak.
Doel:
Van een school een Veilig Haven maken waar gezond en grensoverschrijdend (seksueel) gedrag bespreekbaar is.
Zo zorgen we samen voor een krachtige en structurele inbedding van de preventieaanpak, om seksueel misbruik bespreekbaar te maken en waar mogelijk, te stoppen.
- De weerbare kennis van kinderen vergroten:
Kinderen leren dat zij de baas zijn over hun lichaam en over hun kusjes en knuffels en dat niemand zomaar aan ze mogen zitten. - Gezond én grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar maken;
Door een herkenbaar referentiekader te bieden wordt het thema “wensen en grenzen rondom seksualiteit” ook voor jonge kinderen toegankelijk. - Kinderen leren dat zij nooit schuldig zijn als ze slachtoffer worden van misbruik.
- Disclosure bereidheid stimuleren;
Kinderen die slachtoffer zijn van seksueel misbruik leren hoe zij hun geheim met iemand kunnen delen. - Kinderen leren dat er een sociaal netwerk om hen heen is dat naar hen luistert, hun verhaal gelooft en hen wil helpen;
- Concrete handvatten bieden indien er vermoeden of onthulling is van seksueel misbruik;
Leerkrachten worden vaardig in het voeren van een veilig gesprek met kinderen en ouders en door te verwijzen naar professionele hulp, indien nodig.
Achtergrond
Aanleiding
20 jaar geleden bedacht Janine Schott de voorstelling ‘GRIEZELGEHEIM’ om seksueel misbruik met kinderen bespreekbaar te kunnen maken. Over de aanleiding voor het bedenken van het verhaal zegt Janine: “Mijn eigen kinderen waren nog klein en ik wist dat ik ze niet 100% van de dag kon beschermen.
Net zoals ik ze leerde hoe ze moesten oversteken, en dat ze niet met vreemde mensen mee mochten gaan, heb ik ze ook geleerd hoe zij de baas zijn over hun lichaam, hun kusjes en knuffels. En dat niemand, ook geen bekende mensen, of mensen die wij lief vinden, die mag stelen. Op de vraag wat Janine hierin dreef zegt ze: “Ik vind het belangrijk dat we op jonge leeftijd ‘een lampje bij kinderen planten’. Dat lampje zal aangaan als ze met seksueel grensoverschrijdend gedrag geconfronteerd worden”.
Janine heeft zelf als kind ook misbruik ervaren en reflecteert op deze gebeurtenis als ze zegt “Kinderen moeten ook weten hóe en met wíe ze over hun ervaring kunnen praten. Ook al weet je dat er iets mis is, dan doe je dat namelijk niet zomaar. Als kind ben je bang voor de gevolgen als je het vertelt… voor de ‘storm’ die zal ontstaan. Kinderen vertellen het niet zomaar aan de keukentafel, als een ouder vraagt ‘hoe de dag was’.
Vandaar dat je als volwassenen met kinderen moet praten en benoemen wat het verschil tussen leuke geheimen en niet leuke geheimen En dat ook mensen die jij heel lief vindt, niet zomaar aan je mogen zitten. Met mijn eigen kinderen kon ik makkelijk dat gesprek aan. Om meer kinderen te bereiken en het verhaal begrijpelijker te maken, wilde ik een theatervoorstelling maken als referentiekader waar kinderen zich in kunnen herkennen en een tool voor ouders en volwassenen om met kinderen in gesprek te gaan.
Zo is Griezelgeheim ontstaan.
Het effect van de voorstelling is groter, wanneer deze onderdeel uitmaakt van een integrale aanpak, dus waren we op zoek naar expertise vanuit de zorg voor training voor leerkrachten en lesaanbod waarmee kinderen, de informatie uit de voorstelling konden verwerken” Via Iva Bicanic, directeur Centrum Seksueel Geweld (CSG), kwamen we toen in contact met Bregje Hermans.
Ik werk dus nauw samen met de doelgroep en weet wat er leeft. En daarbij ervaar ik als trainer en trainingsacteur waar leerkrachten tegenaan lopen. En ze ervaren toch echt een drempel om het gesprek aan te gaan, als het om dit soort moeilijke onderwerpen gaat.”, zegt Bregje. “Daar liggen kansen omdat de leerkracht bijna dagelijks contact heeft met kinderen en daarmee een grote rol speelt bij het signaleren en bespreken van zorg. Dat heeft geleid tot de trainingen die we nu geven en tot het inzetten van coaches in de klas.” Binnen Veilig Haven begeleiden de coaches de eerste les in de klas en ze helpen de leerkrachten om misbruik bespreekbaar te maken. Ze zijn geselecteerd om hun ervaring met kind gesprekken en zijn werkzaam bij organisaties zoals de Kindertelefoon, Cliniclowns en GGZ-instellingen. Systeemaanpak
“Verder werd dus duidelijk dat er kennis nodig was over seksuele ontwikkeling, grensoverschrijdend gedrag en de Meldcode. Daarbij wilde we met de educatie aansluiten op lessen rondom seksualiteit. En zo kwam Rob van der Gaag-Verheij in beeld, via Kenniscentrum Rutgers”, zegt Janine. “Als leraar, gezondheidsbevorderaar en deskundige ‘seksuele ontwikkeling’ geef ik training, colleges en begeleiding aan het onderwijs. En ik word ook regelmatig betrokken tijdens calamiteiten, waarbij seksueel gedrag vaak een rol speelt”, zegt Rob. “Tijdens mijn betrokkenheid bij het ontwikkelen van de verwerkingslessen en de trainingen, merkte ik dat deze benadering van het onderwerp me erg aansprak. En toen Janine en ik verder doorpraatten, merkten we dat we op één lijn zitten. Zo kwamen we tot een systeemaanpak, op basis van wetenschappelijk onderzoek en gedragsmodellen”, licht Rob toe. “Binnen de systeemaanpak vinden we de overdracht van kennis en breed draagvlak cruciaal”, geeft Rob verder aan. “En…”, gaat Janine verder. “We willen onszelf overbodig maken, zodat scholen na onze ondersteuning zelf verder kunnen. En we blijven inspelen op nieuwe vragen en ontwikkelingen in het veld. Veilig Haven zal ook weer door ontwikkelen. We zien overal kansen en mogelijkheden om steeds weer tot een sterkere aanpak te komen”, zegt Janine.Veilig Haven
De naam ‘Veilig Haven’ is afkomstig uit de voorstelling Griezelgeheim. Het is een symbool voor een gemeenschap waar elk individu zichzelf mag zijn. Het dorp geeft veel aandacht aan respect en vertrouwen. En kinderen leren er dat elk mens waardevol is en dat niemand misbruik van je mag maken. Die waarde krijgen de inwoners symbolisch overgedragen, als een amulet dat iedereen een leven lang meedraagt.
Elke school hecht aan een veilige leeromgeving voor kinderen. Veilig Haven, wil hieraan bijdragen door ook onderwerpen rondom seksualiteit en seksueel misbruik op te (helpen) pakken omdat ze emotioneel en zwaar kunnen zijn. Door taboes bespreekbaar te maken met ouders, leerlingen en professionals werkt iedereen samen aan het terugdringen van seksueel misbruik.
Het uitgangspunt is hierbij niet dat de school 100% veilig wordt. Waar zoveel mensen bij elkaar komen gaan dingen mis. Ook in Veilig Haven kan het immers stormen. Maar als er dingen mislopen, dan helpen we elkaar. “In Veilig Haven groeit elke bewoner door nieuwe dingen te leren en te oefenen. En fouten maken mag! Zo wordt elke ‘bewoner’ steeds weer zelfstandiger en gelukkiger. En als de kinderen later volwassen zijn, dan pakken ze zelf het stuur en zeilen ze zelfstandig de haven uit. Op weg naar een plek waar ze zelf een ‘Veilige Haven’ zullen bouwen”.
Voorstelling Griezelgeheim
De vier vrienden Job, Ayla, Tom en Lynn wonen in het rustige en liefdevolle kustplaatsje Veilig Haven. Samen gaan ze op avontuur met hulp van de vrolijke kapitein. Ze maken onderweg veel plezier, maar dan blijkt één van hen een geheimenrilleraar te zijn. Hij deelt geheimen uit die echt niemand wil hebben; “Griezelgeheimen” Zal het de vrienden lukken om samen de storm te trotseren?
Tijdens de voorstelling Griezelgeheim, wordt seksueel grensoverschrijdend gedrag door een volwassene theatraal in beeld gebracht door acteurs. Op passende wijze wordt aan kinderen duidelijk gemaakt hoe misbruik je kan overkomen en welke gevoelens en gedachten het oproept. Door de zorgvuldig opgebouwde sfeer, leuke en moderne liedjes, dans en verteltheater bewaken de spelers de balans tussen kijkplezier en impact. De voorstelling wordt al geruime tijd opgevoerd en is uitvoerig besproken en getoetst op haar uitwerking en effect.
Om in de voorstelling aan te sluiten op het belevingsniveau van kinderen zijn er voorstellingen ontwikkeld voor de onder-, midden-, en bovenbouw. Ten behoeve van emotionele veiligheid, is er vanaf de intake aandacht voor de beginsituatie van kinderen en leerkrachten op school. Daarnaast wordt er in een teambijeenkomst altijd aandacht besteed aan de voorstelling en het onderwerp. En tot slot zijn er voorbereidings- en verwerkingslessen over GRENZEN om zorg te dragen dat de boodschap van de voorstelling beklijft.
Janine Schott
Conceptontwikkelaar | theatermaker | trainer | educatie adviseur onderwijs
Door de verbeeldingskracht van kinderen aan te spreken met een speels referentiekader kunnen kinderen zich op gevoelsniveau herkennen in situaties waar niet zo makkelijk over gesproken wordt. In Veilig Haven wil ik ze vertrouwen geven dat het nooit hun schuld is als iemand aan ze zit terwijl ze dat niet willen en waar ze terecht kunnen met hun geheim.